Chém gió về khái niệm Chân Ngã vs. Vô Ngã

Mỗi bài viết thì vẫn phải nhắc điều này, đây là chém gió dựa trên trải nghiệm và tìm hiểu của mình.

Mình viết xả chữ, mình không tin vào những gì mình viết và bạn cũng nên thế.

Take your own pill and lift your own weight if you’re interested.

Mình không rành về Ấn Độ giáo lắm; nhưng lâu lâu mình cũng chơi hàng của team Advaita Vedanta (Vệ Đà Bất Nhị).

Ramana Mahashi và Nisagardatta là 2 gurus, ở đây gọi là drug dealers, nổi tiếng của chi nhánh này.

Ấn Độ giáo thường nói về khái niệm Chân Ngã (Brahman, Atman); từ pure awareness, consciousness (tánh biết thuần túy) cũng thường được dùng để nói về nó.

Nó là tất cả mọi thứ; hay nói cách khác thì thế giới, vũ trụ, thực tại được tạo nên từ một ‘chất’, và ‘chất’ này là nó.

Đúng ra thì không thể gọi tên hay nghĩ về nó, vì khi làm thế thì ta khái niệm hóa nó, phân biệt nó với những thứ-không-phải-là-nó, nhưng không có thứ gì tồn tại ngoài nó cả, mà nó cũng không phải là 1 thứ gì cụ thể.

Nên giáo lý cao nhất luôn luôn là sự im lặng; tốt nhất thì không nên nghĩ về nó, hay cố gắng cảm nhận nó, vì như thế thì ta bị dính vào khái niệm nhị nguyên.

Cách duy nhất để biết nó là trở thành nó.

Nhưng vì không có gì ngoài nó, nên bạn là nó và nó là thứ duy nhất mà bạn biết.

Cuối cùng thì bạn chả đạt được gì cả khi nhận ra Chân Ngã, bạn chỉ mất đi những ảo tưởng.

Sự im lặng là một từ khá tốt để mô tả nó.

Khi 1 bài hát được chơi, các âm thanh vang lên; sự im lặng vẫn luôn ở đó trước, trong, và sau khi âm thanh tồn tại.

Khi âm thanh tồn tại, thì sự im lặng là âm thanh đó.

Nhưng bạn không thể nhận thức được ‘sự im lặng’ là gì; bạn chỉ có thể khái niệm hóa nó khi bạn có khái niệm ‘âm thanh’ và ‘không phải âm thanh’.

Rồi bạn nghĩ rằng bạn đang trải nghiệm thứ gì đó gọi là ‘sự tĩnh lặng’.

Khi mấy ông dealers bảo ‘mọi thứ không tồn tại cũng không không tồn tại’, mấy ổng đang nói theo nghĩa đen, không có ẩn ý gì ở đây cả.

Không gian cũng là một từ khá tốt để mô tả nó.

Bạn không thể nhận thức được không gian hay chia tách nó ra khỏi hình tướng (vật chất, form), nhưng việc có khái niệm ‘không gian’ vs. ‘hình tướng’ đã tạo nên ảo tưởng về sự tách biệt.

Space is form, không gian là hình tướng.

Không gian là một phần của những yếu tố vật chất.

Hình tướng là không gian.

Nhưng vì để suy niệm xem cái nào là nền tảng của cái nào, bạn phân chia ra cái này là không gian, cái kia là hình tướng.

Vật chất không chiếm lấy không gian, hay tồn tại ở bên ngoài không gian.

Một mô tả khác mà Ramana Mahashi dùng để mô tả nó là cái màn hình.

Cái màn hình ở đó trước, trong, sau khi bộ phim đang chiếu.

Hình ảnh trên bộ phim có là gì đi nữa, thì vẫn ở trên màn hình.

Cuộc đời là một chuỗi các trải nghiệm dưới hình tướng của 5 giác quan, suy nghĩ, cảm xúc.

Và tánh biết thuần túy là cái màn hình, cái màn hình này giống như không gian, nó không có hình tướng; mà mọi hình tướng là biểu hiện của nó.

Khá là dễ hiểu.

Tương tự với khái niệm ‘Ta là’ của Nisargadatta.

Mấy ông gurus luôn nói là bạn không phải là thân thể này, không phải là tâm trí này, và chỉ cho bạn rằng ‘bạn là tánh biết thuần túy’.

Nhưng đó là giới hạn của ngôn ngữ, khái niệm.

Hầu hết dân chơi đều không muốn đi đến mức cuối, từ bỏ bản ngã và chết, để thực sự biết tánh biết thuần túy.

Thay vào đó thì họ khái niệm hóa ‘tánh biết thuần túy’ thành ‘người quan sát’, ‘người trải nghiệm’… một thứ tách biệt với các trải nghiệm và đang quan sát các trải nghiệm.

Nhưng sự thật là, các trải nghiệm là hình tướng của tánh biết thuần túy, các trải nghiệm là tánh biết thuần túy.

Buông bỏ ‘thân’ thì dễ, còn buông bỏ ‘tâm’ (mind) thì khó vãi chưởng.

Bạn có thể đi đến bước ‘tôi không phải là suy nghĩ này, suy nghĩ này cảm xúc này không phải của tôi, tôi là tánh biết thuần túy’.

Nhưng đó vẫn còn là một sự phân biệt, bước cuối vẫn luôn là, ‘không có tôi’.

If you ain’t lift, you ain’t yoked. If you ain’t dead, you ain’t woke.

(Nếu bạn không tập tạ thì bạn không đô, nếu bạn không chết thì bạn không tỉnh).

Có đoạn nào trong quyển ‘Ta là cái đó’ của Nisagardatta, ổng bảo là ‘tôi đã chết 2 lần, 1 lần chết thân, 1 lần chết tâm’.

Ramana Maharshi cũng có trải nghiệm chết lúc 17 tuổi.

Trong quyển “who am I”, Ramana Maharshi nói là, câu hỏi “Tôi là ai?” giống như cây gỗ khuấy lên ngọn lửa, ngọn lửa đốt hết các niệm, đến cuối thì đốt luôn câu hỏi, không còn gì hết, tâm trí hoàn toàn bị tịch diệt.

Bạn không đạt được câu trả lời nào cả, mà ‘bạn’ (nguồn gốc của câu hỏi) biến mất.

Chỉ khi chết, cái màn hình không còn phóng chiếu những trải nghiệm, bạn mới biết được nó trong trạng thái thuần khiết.

Mình không nói tới trạng thái đầu trống rỗng, không có suy nghĩ; trạng thái này nói thật là dễ bỏ mịa để đạt được.

Mà mình đang nói tới cái chết thật, trải nghiệm không có trải nghiệm, giống như lúc bạn chưa được sinh ra và sau khi bạn chết, không có trải nghiệm của giác quan, không có ‘bạn’.

Nếu bạn theo Phật Giáo Nguyên Thủy, thì Phật cũng dạy đệ tử cày thiền, tới level 7 là ‘vô sở hữu xứ’, 8 là phi tưởng phi phi tưởng xứ; càng lên cao thì độ nhất tâm càng cao, tâm càng thanh tịnh, ít niệm ít trải nghiệm hơn, nhưng niệm ‘tôi’ hay ‘người quan sát’ vẫn ở đó.

Đến level cuối vẫn là Diệt Tận Định, hoàn toàn không còn niệm hay trải nghiệm nào, ‘người quan sát’ biến mất, bạn chết.

Nó ở trong trạng thái thuần khiết nhất của nó.

Mô tả của Phật Giáo Đại Thừa về khái niệm ‘Phật tánh’, ‘chân như’… mình thấy cũng y hệt khái niệm Chân Ngã.

Chân như tức vạn pháp, vạn pháp tức chân như.

Ngoài tâm không có vật, ngoài vật không có tâm.

Phương pháp thiền thoại đầu cũng không khác gì phương pháp tự vấn ‘tôi là ai’ của Ramana Maharshi.

Thiền vô vi, ngồi không làm gì, cũng không khác gì phương pháp quy phục Thượng Đế.

Giác ngộ Chân Ngã là giác ngộ Vô Ngã.

Làm thế nào để biết bạn đã thức tỉnh, theo tiêu chuẩn của mấy ông này?

Khi bạn không còn cảm giác bạn đang ở trong một cái đầu và đang nhìn ra ngoài.

Bạn không còn khái niệm ‘tôi vs. thứ-không-phải-tôi’.

Mọi trải nghiệm dưới hình tướng nghe, nhìn, xúc chạm, suy nghĩ… vẫn xảy ra.

Nhưng bạn không cảm thấy bạn đang quan sát chúng, mà bạn là chúng.

Không có ‘người quan sát’ tách biệt với các trải nghiệm; mà các trải nghiệm tự biết chính nó, awareness being aware of itself.

Bạn không là gì hết và bạn là tất cả mọi thứ.

Cái cảm giác ‘tôi’ vẫn ở đó để thân-tâm tương tác với đời, nhưng bạn không cần phải gắn nó với thân-tâm nữa, bạn có thể gắn niệm ‘tôi’ lên mọi thứ khác nếu thích.

Thân vung tay nhấc chân, mây trôi trên trời, nước chảy, cây rung,… không khác gì nhau.

Khi có niệm ‘tôi’ thì cảm giác như là bạn là thứ di chuyển tay chân mây nước; khi không có niệm ‘tôi’ thì mọi thứ chỉ xảy ra.

Mọi thứ chỉ xảy ra, không có ai kiểm soát hay điều khiển các trải nghiệm.

Cuộc sống hoàn toàn trở thành một bộ phim 6D (5 giác quan + suy nghĩ, cảm xúc).

Bộ phim tự chiếu mà không có người coi.

Mọi thứ đều ổn, vì mọi thứ đều là bạn.

Phiền não tức bồ đề.

Bạn không còn tìm kiếm hay trốn tránh gì nữa, vì mọi thứ đều là bạn.

Không có gì để làm, không có nơi để đi, không có thứ để đạt được; mọi thứ chỉ xảy ra.

Không có sự phân biệt.

Không có người nào giác ngộ hay đang mê.

Mọi người (bao gồm cả bạn) giống như những nhân vật trong mơ, mỗi người có những ý niệm riêng, nhưng mọi người đều được tạo nên từ cùng một ‘chất’, không có sự tách biệt.

Làm việc xấu với người khác là làm việc xấu với chính mình.

Là một người bình thường và luôn muốn điều tốt, thì bạn sẽ tự động đối xử tốt với mọi người như bản thân mình; nó xảy ra tự nhiên, không cần phải suy nghĩ hay tính toán.

Jesus có dạy là, “Nếu ai tát anh em bằng má phải, hãy đưa má trái cho người ta”.

Thử lấy tay của bạn tát vào mặt bạn đi.

Bạn cảm thấy gì?

Có ngớ ngẩn không nếu bạn trở nên tức giận với cái bàn tay hay bản thân mình đúng?

Hay bạn cảm thấy mắc cười vì sự ngớ ngẩn của bản thân?

Bây giờ, bạn cảm thấy mắc cười hay tức giận khi bị ai đó tát vào mặt?

Trích một đoạn dạy của thiền sư Hoàng Bá Hy Vận:

Ở đoạn trên thì Hoàng Bá Hy Vận nói là bạn không nhất thiết phải có trải nghiệm chết để giác ngộ.

Tánh biết thuần túy tuy thể hiện nơi các trải nghiệm, nhưng không phải là một thứ riêng tách biệt khỏi các trải nghiệm.

Nhưng đây là thiền tông, với tôn chỉ Đốn ngộ, thông não phát ngộ luôn.

Đối với người thường thì vẫn phải cày và cần rất nhiều nỗ lực để làm chủ thân-tâm và sống đạo đức.

Và kết quả cuối cùng vẫn là, bạn không đạt được gì cả, vì bạn vẫn luôn là nó.

Mọi thứ vẫn xảy ra như nó luôn xảy ra.

Thân-tâm vẫn phải ăn uống ngủ ỉa, vẫn có những tính cách và xu hướng hành xử (tập khí, thói quen) của nó, vẫn không ngừng thay đổi và tương tác với môi trường.

Bạn muốn khỏe mạnh, minh mẫn, tài sản… những thứ liên quan đến Physical Fitness và Mental Fitness, thì bạn vẫn phải tập luyện lao động học tập… không có shortcut.

Còn Contemplative Fitness thì, bạn chẳng đạt được gì cả.

Phật, mục tiêu thần tượng của Phật tử, giác ngộ xong vẫn mang thân xác con người, vẫn bị đau đầu và đau lưng kinh niên, lâu lâu vẫn bị bệnh, vẫn phải deal với chuyện tổ chức (người chống phá, ám sát, đệ tử với tà kiến, giáo điều, tham gia tổ chức vì quyền lực hay gì đó thay vì để giác ngộ).

Mấy ông như Ramana Maharshi hay Nisargadatta Maharaj vẫn bị bệnh gì đấy, mình không nhớ lắm.

Nói chung là cuộc đời vẫn xảy ra như nó vẫn xảy ra, vẫn có khoái lạc và đau khổ.

Sống hợp môi trường thì khoái lạc, sống nghịch môi trường thì đau khổ.

Nhưng mà đối với mấy ông giác ngộ thì, phiền não tức bồ đề, no fuck is given.

Bạn cảm thấy gì khi chuyển tiền từ tay trái sang tay phải một cách vô mục đích?

Khá là thừa thãi đúng không?

Mấy ông giác ngộ cũng thấy thế khi họ vòi tiền bạn.

Có những ‘thầy tâm linh’ mở lớp học, hứa hẹn và dụ dỗ những thứ như trí tuệ, chữa lành, cuộc sống tốt hơn (khoái lạc, cảm xúc tích cực)… và vòi tiền bạn, thì có lẽ là họ không có thứ mà họ đang bán.

Nếu tay trái bị đau thì tay phải tự động cầm bông băng thuốc đỏ để cầm máu cho tay trái, một cách tự nhiên, không tính toán.

Tay phải cầm tiền của tay trái để đi mua bông băng thuốc đỏ giúp tay trái thì lại là một câu chuyện khác.

Mấy ông giác ngộ cũng cảm thấy như thế khi giúp bạn, một cách tự nhiên, không tính toán hay đòi hỏi báo đáp.